پیامهای والد - بالغ - کودک

پیامهای والد - بالغ - کودک

مفهوم تحلیل تبادلی به عنوان راهی برای سنجش ارتباطات، در اوائل دهه 1960 ، توسط اریک برن وارد محدوده علم روانشناسی شد. برن فرض کرد که هر شخص سه من درون خود نهفته دارد: من والد ، من بالغ و من کودک. در هر روز مفروض، شما به احتمل زیاد مدتی را در هر یک از این سه وضعیت میگذرانید، هر یک از این من» ها به شیوه خود، بر نحوه رفتار شما تأثیر میگذارد. سبک برقراری ارتباط شما تا حد زیـادی بسته به این امـر است که شما در کدام یک از این حالت­های والـد ، بـالغ و کودک رابطه برقرار مـی­کنید.

من والد

"من والـد" درونی شما مجموعه­ای گسترده از قوانین، عرفهای اخلاقی و دستـور العمل­هایی است که والـدین­تان در وجود شما فراهم آورده­اند. این دستورالعمل­ها و قوانین، به احتمال زیاد ، در طی پنج سال اول زندگی شما روی نواری در ذهن تان ضبط می­شود و سپس در تمام طول عمرتان، به طور مـداوم پخش مـی­شوند. نوارهـای والد حاوی تمام چیزهـایی هستند که شما از والدین­تان شنیده­اید. هر کـدام، هر ضـرب­المثل مورد علاقه و نظایر آنها. "این قدر تنبل نباش، این قدر لاف نزن، هرگز به کسی اجازه نده دستت بیندازد، ازدواج یک بار برای تمام عمر است، همیشه غذای توی بشقابت را تمام کن، به آدم­های ثروتمند اعتماد نکن، تمام ت­مداران جنایت­کارند، خطر نکن، غریبه­ها خطرناک­اند از این نردبان رد نشو." این قوانین به هنگام کودکی برای افراد بسیار مهم­اند. زیرا کودک هنوز نمی تواند خطرات را پیش­بینی کند و هیچ اطلاعی از راه و رسم زندگی در این دنیا ندارد. شما به هنگام کودکی، نمی­دانستید که "داغ" یعنی چه و سوختگی چه بر سر پوست می­آورد. بنابراین دستور العمل­های سختی درباره شما و اجاق یا بخاری وجود داشت.

قوانین والد، معمولا شامل اطلاعاتی درباره این که چطور می توان کاری را انجام داد، هم هستند. آن ها به شما آموخته­اند که چگونه با دیگران دست بدهید. چگونه با دیگران گفتگو کنید و در کوچه و محله چه رفتاری داشته باشید. این قوانین در نخستین رویارویی­های اجتماعی شما به شما کمک کرده­اند و هنگامی که گام به این جهان نهادید، به شما اعتماد به نفس و اطمینان بخشیدند.

نـوارهای والد، می توانند در بسیاری زمینه­ها مفید بـاشند. این قوانین برای زنـدگی شما ساختار تعیین مـی­کنند. برخی نوارهای والد خاصیتی حمایت کننده و مراقب دارند این نوارها، مثل یک معلم خوب به شما یادآوری می­کنند که بهترین شیوه انجام هر کاری چیست، بی آن که حمله یا تها جمی در کار باشد. اگر والدین شما سخت­گیر و انعطاف­ناپذیر بوده­اند. به احتمال زیاد "والد" درون شما نیز به همان نسبت سخت­گیر و انعطاف­ناپذیر خواهد بود. والد درون شما ممکن است صدایی تحکم­آمیز و طرد­کننده داشته باشد که باعث میشود احساس کنید محدود شده­اید و تحت کنترل قوانین مطلق و سختی قرار دارید. خودتان به راحتی میتوانید تشخیص دهید که چه زمانی از موضع والد سخن میگویید، چرا که در آن هنگام، از کلماتی نظیر "همیشه"، "هـرگز " ، "دیـگر" و "نـکن"زیاد استفاده می­کنید. ارتباط شما پر از دستورها و ارزیابـی­هاست.

والد باز دارنده، به ویژه، از کلماتی چون "نکبت"، "احمق"، "مسخره" و"ابله" زیاد استفاده می­کند. والد حمایت­کننده، همه چیز را عالی، بی­نقص، و فوق­العـاده، توصیف می­کند. هنگامی که در موضع والد قـرار می­گیرید، ترجیح می­دهید مسائل را با استفاده از اصطلاحاتی چون "میبایست " و "باید" حل و فصل کنید. گفته­های باید و شاید نشانه خوبی هستند که بفهمید در موضع "والد" خود قرار دارید.

کودک

همان­گونه که والدین­تان همچنان در باطن شما قرار دارند، کودکی هم که زمانی بوده­اید همچنان در درون شما باقی است. کودک درون شما شامل تمام نیازهایتان به دانستن، احساس کردن، لمس کردن و تجربه کردن یک دنیای جدید است. کودک درون شما تشنه کشف و احساس است. اما در عین حال "کودک" شما محصول تمام نیتی، تنبیهات و احساسات منفی­ای است که در تقابل با دستورالعمل­های والدین به وجود آمده است، یک کودک، خیلی زود به این نتیجه میرسد که " من خوب نیستم".

کودک چنین نتیجه ای میگیرد. زیرا صحنه های ترسناک و توضیح ناپذیر طرح و نیتی، دائمأ وجودش را تهدید می کند .

کودک بخشی از وجود شماست که احساسات تان در آن هستند: تمایلات، عشق ، لذت، و نیز خشم و ترس. احساس "من خوب نیستم" شما در پیچ و خم زندگی و روند رشد، کم کم رنگ می بازد . کودک درون شما سرشار از تمایلات است، اما در عین حال خود را به دلیل طرد گریپذیر از سوی والد، خام و آزرده احساس می کند. هنگامی که از موضع کودک ارتباط برقرار می کنید، در این رابطه انرژی زیادی به خرج میدهید:  اشکها، لب بر چیدنها، بهانه گیری ها و بد خلقی ها و شکوه ها.

کودک درون شما همچنین منشأ سر زندگی، خنده ها و هیجان های جنسی است. "کودک "شما همچنین از جملاتی نظیر "از . بدم می آید"،"ای کاش . "،"چرا باید ." زیاد استفاده می کند. کودک شما تحمل شنیدن این که "تو خوب نیستی"را ندارد و هنگامی که احساس کند طرد شده است ، با خشم و آزردگی پا پس می کشد.

بالغ

بالغ، بخشی از وجود شماست که باید میان احساسات پر شور و نیازهای کودک، و قوانین و دستور العمل­های والد تعادل برقرار کند. بالغ وجود شما نظیر یک کامپیوتر است، یک مرکز پردازش داده­ها که اطلاعات را دسته­بندی می­کند و شما را از آنچه در درون و بیرون شماست آگاه می­کند. بالغ وجود شما تصمیم گیرنده است. برای این کار، شرایط جهان خارج را می سنجد و نتایج احتمالی را پیش­بینی می­کند. بالغ در درون شما به اندرزهای والد گوش می دهد و نیازها و واکنش های کودک را نیز در نظر می گیرد. هدف تحلیل تبادلی، تقویت بالغ است. گاهی اوقات بالغ تحت سیطره و نفوذ"کودک "یا "والد" قرار می گیرد و یا توسط آن ها "آلوده"می­شود. شما می توانید به راحتی تشخیص دهید که چه هنگام "بالغ" شما، تحت نفوذ "کودک" شما قرار دارد، زیرا در آن هنگام مایلید بر اساس احساسات پر شور و محرک­های عاطفی عمل کنید و احساسات و عواطف خود را نمی سنجید. احساسات بر وجود شما غالب شده است. ممکن است این احساسات را از طریق شکوه کردن، نق زدن، اشک ریختن یا لب بر چیدن بروز دهید. بی بند وباری و ماجراهای جنسی خام دستانه نیز نشانگر آن­اند که کودک احساساتی وجود شما در آن هنگام دست بالاتر را داشته است. هنگامی که بالغ شما با والدتان آمیخته و آلوده شود، معمولا منجر به پدیدآمدن انبوهی از پیش­داوریهای نسنجیده در ذهن می شود. شما باورهای خشک و انعطاف ناپذیری دارید. در چنبره قوانینی گرفتار آمده­اید که به شما امکان ارزیابی موقعیت­تان را نمی دهند. ارتباطات شما اغلب به شیوه های تهاجمی و سرزنش بار برقرار می شوند.

  "بالغ" سالم نیازهای کودک را می­داند و می فهمد و از قوانین والد نیز آگاه است و در عین حال مستقل عمل می­کند. او بی­آنکه مانع ظهور یکی شود یا اختیار را به دست دیگری بسپارد، ارتباط برقرارمی­کند و تصمیم میگیرد. ارتباطی که ازسوی بالغ شما برقرار شود همیشه مستقیم و رو راست است. بالغ شما توصیف می­کند، سوال می­پرسد، احتمالات مختلف را می­سنجد و دانسته­ها و نادانسته ها و درست ها و نادرست ها را ارزیابی می­کند. او به جای آن که قضاوت کند یا باورهایی داشته باشد، دارای نقطه نظرهایی است. او آگاه است، اما دراین آگاهی هیچ بار عاطفی وجود ندارد.

برگرفته از کتاب : پیامها (چگونه با دیگران ارتباط بر قرار کنیم؟)

نویسندگان : متیومک کی - مارتا – پاتریک نانینگ

مترجمین : دکتر سید محمد رضا نقوی– محمد شهاب شمس

بمناسبت روز معلم ...

به بهانه بهار، تغییر در باورها

برگزاری کارگاه آموزشی ارتباطات موثر با تکنیک تحلیل رفتار متقابل در سازمان تامین اجتماعی